پژوهش حاضر با هدف سنتز ادبیات مربوط به دانشگاه مهارت محور در راستای شناسایی مولفه های دانشگاه مهارت محور در نظام آموزش عالی کشور انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و با روش کیفی فراترکیب انجام شده است. جامعه آماری، کلیه مطالعات انجام شده در بازه زمانی 1380 الی 1401 است. در این راستا 38پژوهش در زمینه موضوع موردنظر ارزیابی و درنهایت 22 پژوهش به صورت هدفمند انتخاب گردید و با تحلیل محتوا و ترکیب ادبیات مربوط، درمجموع 126 کد،12 مفهوم، 7 مقوله کلیدی طی فرایند جست وجو و ترکیب نظام مند متون شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت و اعتبار آن از طریق آزمون کاپای کوهن تأیید گردید. نتایج تحلیل نشان داد، که مهم ترین مولفه های کلیدی شناسایی شده شامل: دولت، ماموریت و رسالت های دانشگاه، پژوهش، آموزش، ارتباط با صنعت، فرهنگ و تعامل با محیط بین الملل است. این پژوهش ازآن جهت که درک عمیقی از ادبیات موجود در مورد موضوع پژوهش با شناسایی مولفه های دانشگاه مهارت محور ارائه می دهد، می تواند در سیاست گذاری های نظام آموزش عالی کشور در راستای توسعه مهارت محوری در نظام آموزش عالی کشور مورداستفاده قرار گیرد.

چکیده: چه دانش‏ ها، مهارت‏ ها و نگرش‏ هایی را دانشجویان باید در زمان فارغ‏ ا‏لتحصیلی کسب نموده باشند؟ و چگونه می‏ توانیم مطمئن شویم که دانشجویان به این توانایی‏ ها دست یافته‏ اند؟ اینها دو سؤال اساسی است که آموزش مهندسی در چند دهه اخیر، به دنبال پاسخ به آن بوده و قدم ‏های ارزنده ‏ای را برای پاسخ به آنها برداشته است. به طور هم‏زمان، دو سؤال عمده در آموزش مهندسی کشور عبارتند از: کاستی ‏های برنامه ‏های آموزش کارشناسی مهندسی ایران کدام است؟ و چگونه می‏توان با رفع این کاستی‏ ها کیفیت آموزش مهندسی را ارتقا داد؟ در چند دهه گذشته، برنامه‏ ریزی آموزش مهندسی ایران، به صورت متمرکز صورت گرفته است. در نتیجه، بخش قابل توجهی از نقاط قوت و ضعف برنامه‏ های آموزشی مصوب کشور، مشترک هستند. هدف این پژوهش شناسایی کاستی‏ های برنامه ‏های آموزش مهندسی و ارائه راهکارهای اجرایی برای برطرف‏ کردن آنهاست. به این منظور، با استفاده از دو الگوی معتبر جهانی، کاستی‏ های برنامه ‏ها شناسایی شد و در هر مورد، راهکار اجرایی برای برطرف نمودن آنها تدوین و پیشنهاد گردید. در ادامه، راهکارهای پیشنهادی مورد راستی‏ آزمایی قرار گرفت و کارایی آنها به اثبات رسید. اجرای راهکارهای پیشنهادی، قدمی مثبت برای گذر از کمیت به کیفیت در آموزش مهندسی ایران است.

مطالعۀ حاضر با هدف تحلیل ساختار دانشی آموزش مهندسی ایران و با استفاده از روش تحلیل هم‏رخدادی واژگان انجام شده است. جامعۀ پژوهش شامل 673 مقالۀ منتشرشده در فصلنامه آموزش مهندسی ایران در بازۀ زمانی 1378 تا 1401 است. فرایند آماده ‏سازی و تجزیه و تحلیل داده‏ ها با استفاده از نرم ‏افزار راور پریمپ، یوسی‏آی‏نت، اکسل و اس‏پی‏اس‏اس انجام شد. یافته ‏ها نشان داد که کلیدواژه ‏های برنامه درسی، ارزیابی و آموزش عالی به ترتیب با 72، 53 و 45 تکرار بیشترین فراوانی را داشته ‏اند. تحلیل خوشه ‏ای نشان داد که ساختار دانشی فصلنامه آموزش مهندسی ایران، از هشت خوشۀ موضوعی تشکیل شده است که عبارتند از: آیندۀ آموزش و آموزش آینده، ارتباط و تأثیر متقابل صنعت و دانشگاه، اخلاق مهندسی، آموزش الکترونیکی، فرایند یاددهی _ یادگیری، مسائل دانشجویی، بازنگری و تحول آموزشی و چالش‏ های اثربخشی آموزشی شامل برنامۀ درسی، ارزیابی و تضمین کیفیت. نتایج نمودار راهبردی نشان داد که خوشۀ ششم شامل مسائل دانشجویی و خوشۀ هشتم، چالش‏ های اثربخشی آموزشی شامل برنامۀ درسی، ارزیابی و تضمین کیفیت، در منطقۀ اول قرار گرفته ‏اند و به بیانی دیگر، موضوعات مرکزی و توسعه ‏یافتۀ این حوزه هستند. خوشه‏ های پنجم شامل فرایند یاددهی-یادگیری و هفتم، بازنگری و تحول آموزشی در منطقۀ دوم قرار گرفتند. این خوشه‏ ها، خوشه‏ های محوری نیستند امّا توسعه‏ یافته هستند. خوشه ‏های دوم شامل ارتباط و تأثیرات متقابل صنعت و دانشگاه و چهارم، آموزش الکترونیکی در قسمت سوم قرار می‏گیرند. خوشه ‏های قسمت سوم به دلیل دارا بودن مرکزیت و تراکم پایین، از موضوعات حاشیه ‏ای بودند و توجه اندکی را به خود جلب می ‏کنند. همچنین خوشه اول شامل آیندۀ آموزش و آموزش آینده و خوشه سوم، اخلاق مهندسی در منطقۀ چهارم قرار گرفتند که خوشه‏ های محوری بودند اما توسعه ‏یافته نیستند.

چکیده: در این مقاله پتانسیل استفاده از چت‏ جی ‏پی‏ تی و گوگل ‏جمنای در آموزش، طراحی و تحلیل مهندسی به روش مطالعه موردی چندگانه مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته و از نتایج به ‏دست‏ آمده مقالات دیگر نیز بهره گرفته شده است و در چند نمونه مختلف مهندسی، به نحوه استفاده دانشجویان و مهندسان از ابزارهای فوق اشاره شده است. همچنین به توانایی و محدودیت‏ ها، مزایای بهره‏ گیری و معایب آنها در پژوهش و آموزش مهندسی اشاره شده است و راهکارهایی اجرایی جهت بهره‏ گیری مؤثر دانشجویان، اساتید مهندسی و طراحان مهندسی از دو چت‏بات فوق ارائه گردیده است. نتایج به‏ دست ‏آمده نشان می ‏دهند، استفاده از اطلاعات ورودی کافی و شفاف در چت ‏بات‏های فوق، در رسیدن به پاسخ مناسب نقش تعیین‏ کننده ‏ای دارند. همچنین دو چت‏بات در روبه‏ روشدن با مسائل پیچیده مهندسی چندان موفق عمل نمی‏ کنند و در مواردی نیز، مسائل را به مشاوره با متخصص و یا به استفاده از نرم ‏افزارهای مهندسی ارجاع می‏ دهند. از طرفی در مسائل محاسباتی ساده مهندسی، چت ‏جی‏ ی‏ی تی برخلاف گوگل‏ جمنای معمولاً پاسخ‏ های صحیحی نمی دهد. در مجموع چت‏ بات‏های فوق می‏ توانند به طور قابل توجهی کار مهندسان را در طراحی، محاسبات، انتخاب مواد و... تسهیل کنند و همچنین در حوزه آموزش نیز کمک به سزایی نمایند.

چکیده: یکی از چالش‏ های مهم نظام آموزش عالی کشور طی سالیان گذشته، کاهش تقاضای اجتماعی تحصیل در رشته ‏های مهندسی است. البته این روند کاهشی در کشورهای دیگر هم مشاهده می‏ شود، حتی کشورهایی که بازار کار آنها به صورت بالقوه آماده پذیرش فارغ‏ التحصیلان باکفایت مهندسی است. در این مقاله، ضمن بررسی علل پدیداری کاهش جذابیت تحصیل در رشته‏ های مهندسی در چند کشور منتخب، به وضعیت تقاضای اجتماعی تحصیل در این گروه تحصیلی در ایران پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان می‏دهد که سهم جمعیت دانشجویان مهندسی از جمعیت دانشجویی کشور، همچنین از جمعیت جوان کشور از سال 1389 به بعد نزولی شده است. این روند کاهشی در تمامی مقاطع تحصیلی رشته‏ های مهندسی، یعنی کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری، به ترتیب زمانی مشاهده می ‏شود. همچنین مختص یک رشته مهندسی نیست، بلکه در شش رشته اصلی مهندسی منتخب، وضعیت نزولی است. مقایسه وضعیت فارغ ‏التحصیلان مهندسی در ایران با سایر کشورها نیز نشان‏ دهنده یک سیاست‏گذاری ناکارآمد در آموزش عالی کشور طی دو دهه گذشته است. در این مقاله همچنین علل شکل‏ گیری این پدیده، پیامدهای آن و راهبردهای کنش جوانان در قبال این پدیده، با تحلیل مضمون مطالعات انجام‏ گرفته تشریح شده است.

با گذشت نزدیک به دو دهه تجربه آموزش عالی متمرکز در کشور، بازنگری برنامه های مصوب و اقدامات آموزشی انجام شده دراین سالها، بار دیگر در دستور کار قرار گرفته است. این پژوهش، با الگو قرار دادن رشته معدن، به بررسی برخی از مهمترین مسایل آموزش مهندسی کشور می پردازد. به این منظور، آمار و اطلاعات مربوط به مراکز آموزشی، برنامه های آموزشی، آموزشگران، دانشجویان و دانش آموختگان معدن کشور، از ابتدای تاسیس این رشته تا سال 1380، مورد بررسی قرار گرفته است. در طول بیش از 60 سال آموزش دانشگاهی معدن در ایران، حدود 5000 نفر در مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی معدن فارغ التحصیل می شوند. تعداد اعضای هیات علمی مراکز دولتی آموزش معدن، حدود 100 نفر است که کمتر از نیمی از آنها دارای مدرک دکتری می باشند. بررسی حاضر نشان می دهد که تعداد مراکز آموزش معدن، حدود 100 نفر است که کمتر از نیمی از آنها دارای مدرک دکتری می باشند. بررسی حاضر نشان می دهد که تعداد مراکز آموزشی فعال معدن کشور بش از کل مراکز آموزش معدن سه کشور کانادا، استرالیا وانگلستان است. جمع دانش آموختگان معدن کشور نیز همه ساله بیش از مجموع دانش آموختگان چهار کشور پیشرفته و صنعتی آمریکا، کانادا، استرالیاو انگلستان است. کاستیهای بارز آموزش معدن را می توان در مورد دیگر رشته های مهندسی کشور نیز تعمیم داد. در این مقاله، با استفاده از تجربه های جهانی و با توجه به شرایط و امکانات داخلی، راهکارهایی برای کاستن مشکلات جاری آموزش مهندسی به طور عامل و آموزش مهندسی معدن، به طور خاص، ارایه شده است.

آموزش نوین مهندسی در ایران، در نُه دهه ای که از آغاز آن می گذرد، فرازوفرودهایی را پشت سر گذاشته است. ازجملۀ تغییرات آن گسترش بی سابقۀ آموزش مهندسی است که از دهۀ 80 شمسی آغاز شد و در 1390 به اوج خود رسید. بررسی افزایش تعداد دانشجویان در کنار درصد بالای دانش آموختگان مهندسی سؤال هایی را طرح می کند؛ ازجمله: آموزش مهندسی در کشور به کجا می رود و چه فردایی دارد؟ نیاز امروز و فردای صنعت کشور به دانش آموختگان مقاطع فنی و مهندسی چقدر است؟ اعتلای آموزش مهندسی در گرو شناسایی چالش های آن و طرح راهکارهای غلبه بر آنهاست؛ امری که تنها با پژوهش های سامان یافته امکان پذیر است. در مقالۀ پیش رو، دستاوردهای پژوهشی درخصوص آموزش مهندسی ایران را، در سال تحصیلیِ پیش از آغاز همه گیری کرونا (96 _ 1395)، بررسی کرده ایم. بدین منظور، ضمن ارائۀ آمارهای مربوط به ارکان آموزش مهندسی در سال بررسی شده، چالش های آموزشی عمدۀ شناسایی آنها و راه کارهای برون رفت از آنها را بیان کرده ایم.